Internet, jeśli rozsądnie z niego korzystamy, jest źródłem wielu korzyści. Dzięki globalnej sieci możemy swobodnie wyszukiwać informacje, czerpać rozrywkę, komunikować się, uczyć i rozwijać zainteresowania. Jednak niesie ona ze sobą także zagrożenia. Powszechnym problemem stało się uzależnienie dzieci od internetu. Nadmierne spędzanie czasu w wirtualnym świecie przekłada się między innymi na jakość relacji międzyludzkich i kształtowanie tożsamości.
Spis treści
Uzależnienie dzieci od internetu – jak sobie z nim radzić?
- Definicja uzależnienia od internetu
- Jak objawia się uzależnienie dzieci od internetu?
- Uzależnienie dzieci od internetu – skutki
- Uzależnienie dzieci od internetu – zapobieganie
- Podsumowanie
Definicja uzależnienia od internetu
W dobie postępującej cyfryzacji, dostęp do sieci jest powszechny. Korzysta z niego niemal każdy. Bardzo liczną grupą użytkowników są dzieci i młodzież. Fascynacja nowymi technologiami czy chęć odkrywania możliwości wirtualnego świata to tylko niektóre z powodów. Duże znaczenie ma tutaj również wpływ rówieśników, dla których internet jest głównym kanałem komunikacji. Z kolei w czasie pandemii stanowił on platformę do nauki. Można śmiało stwierdzić, że młodzi ludzie spędzający czas w sieci to symbol naszych czasów. Kiedy zatem zaczyna się problem? Po czym poznać uzależnienie? Wyjaśniamy wątpliwości.
Uzależnienie to poczucie przymusu danego zachowania, bez względu na szkody z niego wynikające. Świadomość konsekwencji takiego postępowania nie jest wystarczającym czynnikiem do zaprzestania niekorzystnego działania. Następuje wówczas podporządkowanie nałogowi innych obszarów życia.
Szacuje się, że aby korzystanie z komputera i telefonu było wyważone i bezpieczne, dzieci w wieku 2 – 5 lat powinny spędzać w sieci nie więcej niż godzinę w ciągu dnia, młodzi ludzie pomiędzy 6. a 12. rokiem życia maksymalnie dwie godziny, a nastolatkowie powyżej 13 lat do czterech godzin dziennie.
Jak objawia się uzależnienie dzieci od internetu?
Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na negatywny wpływ bycia online. Duże znaczenie ma fakt, że to właśnie oni są adresatami licznych, coraz nowocześniejszych produktów i dodatków związanych z użytkowaniem internetu, na przykład gier. Młodzi ludzie często nie są w stanie opędzić się od wszechobecnych komunikatów i bodźców, które zachęcają do spędzania czasu przed komputerem. Dodatkowo, anonimowość daje im pozorne poczucie bezpieczeństwa.
Najłatwiejszym do zaobserwowania symptomem uzależnienia od świata wirtualnego jest reakcja następująca po ograniczeniu dostępu do sieci. Jeśli po zabraniu elektronicznych urządzeń dziecko jest rozchwiane emocjonalnie, wysoce poirytowane, rozdrażnione, lub nawet agresywne, nie lekceważmy tego. Do oznak uzależnienia należą także:
- zachwianie równowagi między czasem spędzanym online a offline;
- rezygnacja z realizacji pasji i odmowa spotkań towarzyskich;
- brak kontroli nad upływem czasu spędzonego przed ekranem komputera i komórki;
- okłamywanie w kwestii rzeczywistej liczby godzin poświęconych na działania w sieci;
- korzystanie z internetu kosztem snu;
- zaniedbywanie posiłków;
- zaprzeczanie problemowi przez dziecko.
Uzależnienie dzieci od internetu – skutki
Nadużywanie dostępu do sieci ma szerokie konsekwencje. Dziecko może doświadczać pogorszenia nastroju, pogłębienia wcześniej występujących zaburzeń, bezsenności, nadmiernej pobudliwości. Uzależnienie skutkuje również pogorszeniem wyników w szkole, ze względu na trudności z koncentracją, spadek poziomu językowego czy po prostu zaniedbywanie nauki. U niektórych pojawiają się oznaki osamotnienia i izolacji, ponieważ kontakty społeczne w realnym świecie zostają odłożone na drugi plan. Grając w gry komputerowe, młodzi ludzie często wcielają się w wykreowaną przez siebie wirtualną postać. Jeśli granica zostanie przekroczona, może to prowadzić do zatracenia własnego „ja” i zaburzenia kontaktu z rzeczywistością. Dodatkowo, nadmierna obecność w internecie potęguje konflikty rodzinne, ponieważ problem ten wpływa na wszystkich domowników. Relacje i więzi zostają nadszarpnięte brakiem zaufania do uzależnionego.
Jednak samo uzależnienie nie jest jedynym zagrożeniem, z jakim musi zmierzyć się dziecko. W internecie nie brakuje oszustów, którzy za pomocą technik manipulacji wyłudzają dane osobowe, dane do logowania oraz informacje finansowe. Istnieje także ryzyko, że natrafi na szkodliwe treści w sieci, w tym te wulgarne, pokazujące przemoc czy propagujące nienawiść. Co więcej, młody człowiek może sam stać się ofiarą gróźb i zastraszania ze strony innych.
Obok konsekwencji dla zdrowia psychicznego, trzeba również wspomnieć o skutkach fizycznych. Nadmierne korzystanie z komórki i komputera męczy wzrok i przyczynia się do pogłębiania wad kręgosłupa w związku z przeciążeniem poszczególnych partii ciała i brakiem regularnej aktywności. Powoduje też bóle głowy, szyi i nadgarstka. Coraz częściej młodzi ludzie skarżą się także na tak zwany smartfonowy kciuk. Jest to choroba cywilizacyjna, związana z nieustannym pisaniem wiadomości i przewijaniem zawartości na ekranie telefonu. Objawia się bólem i stanem zapalnym w obrębie stawów dłoni.
Uzależnienie dzieci od internetu – zapobieganie
Ciężko jest zupełnie zabronić dziecku dostępu do internetu ze względu na jego powszechność. Nie zapominajmy także, że obecność w sieci może mieć wiele zalet. Dziecko z pewnością znajdzie tam pomocne treści, a także utrzyma kontakt z grupą rówieśniczą. Jak więc zachować balans i nie przekroczyć bezpiecznej granicy? Oto kilka sposobów.
- Przede wszystkim zacznijmy od rozmowy. Wskażmy, jakie strony są wartościowe, a na jakie lepiej uważać. Uświadamiajmy, że anonimowość w internecie jest pozorna, a publikowane informacje nie zawsze zgodne z prawdą. Ustalmy z dzieckiem zdrowe limity korzystania z komputera. Zasady te powinny być kompromisem pomiędzy potrzebami dziecka a oczekiwaniami rodziców oraz uwzględniać wiek pociechy.
- Bądźmy uważni, jeśli chodzi o rodzaj aktywności, jakie dziecko podejmuje w sieci. Pomocne może okazać się poszerzanie własnych kompetencji cyfrowych. Dzięki nim będziemy mogli jeszcze efektywniej towarzyszyć młodym ludziom w wirtualnym świecie.
- Co więcej, rozmawiajmy z nastolatkiem o zagrożeniach, a jeśli uznamy, że to nie wystarcza – rozważmy założenie blokady rodzicielskiej. Niektórzy decydują się także na obserwowanie profilu dziecka w mediach społecznościowych. Dzięki temu zwiększa się szansa, by wcześnie zauważyć niepokojące sytuacje.
- Ponad wszystko bądźmy jednak czujni i nie pozwólmy sobie na utratę kontaktu z pociechą. Dorośli powinni zadbać o to, aby organizować dzieciom czas wolny i poświęcać im uwagę. Zainteresowanie i wsparcie zapobiega tworzeniu się dystansu wobec bliskich. Pilnujmy również, byśmy jako rodzice sami dawali dobry przykład – zamiast bez przerwy sprawdzać powiadomienia w telefonie, pokażmy dziecku alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu.
- Pamiętajmy, że nadużywanie dostępu do internetu może mieć także podłoże osobowościowe. Osoby introwertyczne, nieśmiałe, nadmiernie wrażliwe, niepewne siebie są bardziej niż inni narażone na netoholizm.
Jeśli dostrzegamy, że dziecko jest uzależnione lub narażone na uzależnienie, a sami sobie z tym nie radzimy, skierujmy się do psychologa. Specjalista przeprowadzi rozmowę nakierowaną na poznanie motywacji do nadmiernego korzystania z sieci. Nierzadko zdarza się, że stoją za tym inne problemy, na przykład stres, który młody człowiek próbuje rozładować sięgając po komputer czy telefon. Nie warto zwlekać, ponieważ im prędzej podejmiemy kroki, tym większa szansa na pomoc dziecku borykającemu się z problemem i skuteczną eliminację negatywnych skutków obecności w internecie.
Podsumowanie
Postęp technologiczny jest nieuchronny, a internet niewątpliwie zmienił nasze relacje i postrzeganie rzeczywistości. Urządzenia, za pomocą których mieliśmy oszczędzać czas, stały się jego największymi pochłaniaczami. Nierozsądne korzystanie z globalnej sieci niesie zagrożenia, jak uzależnienie. Najbardziej narażone są osoby, które nie są w pełni świadome szkodliwości swojego zachowania, czyli dzieci i młodzież. Możemy jednak zaoferować im wsparcie w tym zakresie. Warto spróbować dowiedzieć się, dlaczego dziecko tak często sięga po telefon czy komputer. Czy czuje się samotne, albo ma inne problemy, od których chce uciec? Za uzależnieniem od internetu stoi wiele przyczyn. Ustalenie właściwej może być dla rodzica zbyt dużym wyzwaniem. Dlatego najlepiej skonsultować się z psychologiem.
Zarówno w przypadku profilaktyki, jak i leczenia uzależnienia przydatna będzie edukacja medialna, a także treningi radzenia sobie ze stresem, podejmowania decyzji, kreatywnego myślenia i efektywnego zarządzania czasem. Dzięki naszym kursom dzieci i młodzież mają szansę popracować nad koncentracją i pamięcią. Podczas bezpłatnej próbnej lekcji pokazujemy, jak skutecznie się uczyć i lepiej rozumieć czytane teksty.
